Probleemanalyse.
Covid-19 heeft zowel op nationaal als op internationaal niveau aangetoond dat de maatschappelijke organisatie aan een revisie toe is.
Op nationaal niveau zijn er de verregaande beperkingen van de vrijheden en de economie geweest. Totaal nutteloos. Dat was mogelijk omdat elk maatschappelijk debat op een georganiseerde wijze werd verhinderd. Censuur alom, zelfs van wetenschappelijke studies die de nutteloosheid aantoonden. De vierde macht, de media, die pluralistisch zou moeten zijn, was dat absoluut niet. Het parlement, de bewaker van de regering, speelde zijn rol niet. De oppositie collaboreerde met de meerderheid. De magistraten namen geen beslissingen. Tot vandaag moet er worden gewacht op het grondwettelijk hof en het hof van cassatie. De raad van state bleek zijn rol als controleur van de overheid niet te spelen. Het politieke debat werd overgenomen door een paar technocraten. Wetenschappers die een expertise leken te hebben in het beheersen van een virus en die het de facto voor het zeggen kregen. In zoverre dat een groot deel van de samenleving blind werd voor de steeds luider klinkende kritiek. De samenleving werd gepolariseerd met tussenkomst van scheldende technocraten. Bleken deze technocraten nog allemaal niet onafhankelijk te zijn maar banden te hebben met de industrie die zich voordelen deed met hun maatregelen.
Bij al die agressiviteit werd zelfs de essentie uit het oog verloren. De regering nam de maatregelen aan die de virologen hadden voorgesteld, zonder acht te slaan op de collaterale schade. Voor de virologen was het hun focus niet, en voor de regering … nou ja, ook niet. Dus werden de collaterale doden niet eens geteld. De hele collaterale schade werd niet bijgehouden en was ook niet belangrijk. Het mocht wat geld kosten om bedrijven het hoofd net boven water te houden. Een praktijk waarvan we nu de kostprijs betalen. Een hoge inflatie die de spaargelden van de mensen decimeert. Maar dat verzinkt een stuk in het niets bij de vaststelling dat de maatregelen niets hebben bijgebracht, geen doden hebben verminderd, maar wel doden hebben opgeleverd. De netto balans is dus een verlies aan mensenlevens.
Het internationaal niveau is daaraan niet vreemd. Internationale instellingen hebben de maatregelen een richting gegeven, zonder enige democratische controle. De WHO, Unicef en de UNO zijn samen met hun collega’s praatbarakken waar de achterkamertjespolitiek hoogtij viert. Bij zoverre zelfs dat in belangrijke commissies afgevaardigden van miljardairs zetelen om mee het democratisch besluitvormingsproces in de lidstaten te bepalen. De banden met de industrie en de macht van de lobbyisten druipt van de hele crisis af. De manier waarop de hele wereld werd gecensureerd om iets te zeggen over de mogelijke ontsnapping van het virus uit een Chinees lab, is een triest hoogtepunt geweest.
Deze instellingen hebben een Chinese communistische methode voor de bestrijding van een virus, die experimenteel was, over de hele wereld uitgerold. Zonder veel acht te slaan op mensenrechten. Zonder veel acht te slaan op de collaterale schade en doden door de maatregelen. Onbelangrijk, ook daar blijkbaar. Zonder veel acht te slaan op de maatschappelijke ontwrichting die deze maatregelen zouden teweeg brengen. Pas toen de rampen in derdewereldlanden aan het licht kwamen, heeft de WHO miniem tegengas gegeven tegen de lockdowns. Een al even hypocriete mondmaskerpolitiek vond overal doorgang. De WHO erkent immers dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor mondmaskers, maar toch worden tientallen bladzijden geschreven hoe ze moeten worden gebruikt. Onverkozen mandatarissen met een bedenkelijke historiek, getrapt verkozen mandatarissen met een al even bedenkelijke historiek, voorwerp van allerlei politieke intriges en door elkaar lopende belangen. De invloed van economische machten die door de aanpak van de epidemie een pak rijkdom hebben vergaard. Het communistische eenheidsdenken werd zo consequent doorgevoerd dat als de WHO actueel een ander of genuanceerd standpunt inneemt, de nationale staten dat niet eens meer horen. De wetenschappelijke gronden voor de maatregelen hoeven niet meer. Het is de perceptie errond die telt. Een hoogmis van het politiek correct denken rond een virus.
De bureaucraten van de EU blonken vooral uit door het massaal drukken van geld en een totaal nutteloze covidpas. Deze laatste maatregel is tekenend voor de kankers waaraan de EU doodziek is: die van de regeldrift en – ook hier – de achterkamertjespolitiek. Het naäpen van handige lobbyisten als Gates, die omwille van zijn grote geld op de koffie mag. En rare economieprofessoren wiens slogans gescandeerd worden. Het gekonkel als de Europese president moet worden gekozen. Het totaal overbodig en zinloos opzadelen van de hele EU met een formulierenformalisme waarvan de tenen van de mensen gaan krullen.
Blijkbaar heeft Brexit nog geen zwaailichten doen branden bij de EU. Dat wordt aanzien vanuit de eigen superioriteit als een verkeerd inzicht van de Britten. Het democratisch deficiet en een totaal gebrek aan leiderschap en staatsmanschap. Een konkelend groepje administrateurs die geregeld door andere wereldleiders, zoals de Turkse president, voor joker worden gezet. Ze durven nog geen zetel op te eisen.
Op alle niveaus hebben we gezien dat de normale werking van het democratisch politiek bestel uit balans is. De toenemende globalisering vereist het bestaan op nationaal niveau en op diverse internationale niveaus, van democratische evenwichten. Het zijn die evenwichten die een tegengewicht vormen voor de macht van de economische actoren. De vijfde macht in de samenleving. Die economische actoren zijn officieel als macht niet erkend, en opereren onder de radar.
Daarbij is de globale afhankelijkheid zo groot geworden, dat de deur openstaat voor machtsspelletjes van wie een globale impact heeft. De grote machtsblokken slagen erin hun wil globaal door te drukken. Een grotere economische zelfvoorziening binnen (delen van) continenten, maar ook op lokaler niveau, kan de mens wapenen tegen ongewilde invloeden van over de wereld. Vaak hebben deze invloeden een belang dat tegengesteld is aan de dat van de mensen die er het voorwerp van zijn. Het lokaal hergebruik van grondstoffen, energievoorziening en de spreiding van massaproductie zijn cruciaal om de vrijheid en ontwikkeling van de mensen naar hun eigen inzichten te vrijwaren. China hoeft ons hier niet te komen zeggen wat we moeten doen, enkel omdat zij de I-pads en consorten produceren.
Politiek wordt meer een kwestie van onderhandelen dan van keuzes maken. In een land als België is zeer duidelijk te zien hoe het politiek huis helemaal uitgeleefd is geraakt door deze onderhandelingscultuur. Het parlement is zijn slagkracht volledig kwijt. Zelfs de premier wordt ervan verdacht door zijn rechterhand om de man met de minste macht in het land te zijn. De tientallen ministers en honderden parlementsleden maken het geheel tot een onwerkbare farce.
Deze blokkering zorgt ervoor dat er wordt voortgeborduurd op het bestaande. Op wat zeker lijkt te zijn. Elk ambitieus staatsmanschap wordt in de kiem gesmoord door bevoegdheidsverdelingen, regeltjes alhier en aldaar, belangen aldaar, vaststaande waarden waaraan niet mag getornd worden. We vliegen naar de maan en binnenkort naar Mars, maar een file oplossen is er niet bij. Illegalen in Europa krijgen tot 10 keer toe een bevel om het grondgebied te verlaten, waarna steen en been wordt geklaagd over de toestroom over zee. Om maar twee voorbeelden te noemen. De ontvoogding en de verbetering van de mens, met inbegrip van zijn omgeving, worden gefnuikt door starre regels. De politiek weet niet (meer) hoe om te gaan in dit keurslijf met een crisis. Het beleid wordt dan een paniekerige kakafonie met als resultaat dat niet één maatregel zijn doelstelling heeft bereikt.
Al deze onevenwichten zorgen ervoor dat de mensen niet meer belangrijk zijn. Ze zijn verworden tot een stukje kiesvee dat om de paar jaar een campagne moet ondergaan, en dan op verbazing onthaald wordt als er meer en meer “protest” wordt gestemd. Elk cijfer na de komma telt. Politieke partijen spreken zichzelf schaamteloos tegen. Als het maar een procentje oplevert. Omwille van het gespin worden klinklare leugens verteld, zonder blos op de wangen. Mensen moeten veel meer bij het besluitvormingsproces worden betrokken. Als het kan zo direct mogelijk.
Intussen denkt een deel van de economische macht, die dat spel niet meer kan aanzien, dat het beter is om gans het politiek bedrijf buiten te gooien. Te vervangen door technocraten, bij voorkeur door de industrie geleverd, die het eens gaan zeggen hoe het moet. De mensen worden dan nog minder belangrijk. Van ontvoogding is geen sprake meer. De mens wordt een robot in het systeem. Een systeem dat denkt alles te kunnen controleren. Het mechanistische wereldbeeld dat over de mensen wordt uitgestort.
*
De covid-crisis staat niet alleen. Dit is een systemische crisis die al aan de gang was voor de epidemie een aanvang nam. Alleen een ingrijpende herstructurering van het democratisch systeem kan hier soelaas bieden. Het is dat democratisch systeem dat een tegengewicht moet vormen voor de globalisering. De garanties en balansen die in zo’n systeem begrepen zich, met verschillende machten, moet ten volle kunnen spelen.
Internationale instellingen die meer een meer een belangrijke rol spelen, kreunen onder een tekort aan democratische controle. Achterkamerpolitiek speelt op alle échelons een veel te grote rol. Het gebrek aan erkenning en structurering van de economische macht maakt het mogelijk dat er op een onheuse manier door deze macht in het publiek leven wordt binnengedrongen.
Bij al dien is vergeten dat de mens centraal behoort te staan. De vrije mens die mag rekenen op een overheid om in de eerste plaats zijn vrijheid te bewaken in de plaats van te beknotten. De mens die als het ongewild misgaat, niet de zweep op zijn rug moet krijgen, maar moet kunnen rekenen op de zorgende en ondersteunende staat, die hem terug op weg helpt. De mens die erop mag rekenen dat er op alle bestuursniveaus gedaan wordt wat er moet worden gedaan. Niet meer dan dat. Maar ook niet minder. De mens die niet het voorwerp mag zijn van globale machtsspelletjes of globale economische belangen.
*
Een paar fundamentele keuzes dringen zich op:
Behouden we het geloof in de democratie, en gaan we met bijsturing ervoor zorgen dat de politiek opnieuw geloofwaardig en krachtdadig kan worden. Op alle beleidsniveaus, tot en met wereldwijd.
Of gaan we voor andere modellen.
Kiezen we ervoor de economische machten aan banden te leggen, hun geld af te nemen en hun bedrijven op te delen.
Of gaan we hen een plaats geven die transparant is, als een vijfde macht binnen de samenleving waarvan we ons bewust zijn en waarmee we in een democratisch systeem omgaan vanuit de verdediging van het belang en de vrijheid van de individuen.
Willen we een overheid die minder doet, maar meer doet wat er moet gebeuren. Met meer daadkracht en tezelfdertijd met meer rechtstreekse impact van de mensen zelf.
Of staan we voor een sterke overheid, een technocratische overheid bijvoorbeeld, die zegt wat de mensen moeten doen.
Of gaan we voor de totale afbouw van de overheid. De quasi-anarchie.
Vanuit het antwoord op deze 3 vragen kunnen we een lijn trekken in een toekomstig politiek project.
Tot morgen!
Michael Verstraeten
Voorzitter PV&V
Comments